We hebben gewonnen!
Toch nog onverwacht, een daverende overwinning: op 26 oktober 2021, vlak voor de klimaattop in Glasgow, haalde ABP de wereldpers met het bericht dat het binnen anderhalf jaar uit fossiel stapt. We zijn hier natuurlijk ontzettend blij en gelukkig mee!
Dit succes was niet mogelijk geweest zonder de samenwerking met alle andere ambtenaren, leraren, actiegroepen en groene FNV’ers die zich hiervoor hebben ingezet. Het toont aan dat je met een relatief kleine groep gewone pensioendeelnemers een grote impact kunt hebben. In dit geval: 15 miljard euro minder in fossiel.
Enkele berichten in de (inter)nationale pers:
ABP, het grootste pensioenfonds van Europa en vijfde van de wereld, geeft hiermee een belangrijk signaal aan die bedrijven zelf en aan andere pensioenfondsen en financiële instellingen wereldwijd.
Kijk de overhandiging terug
Ambtenaren van de gemeente Amsterdam waren de eerste overheidsmedewerkers die zich organiseerden om ABP te vragen uit fossiel te stappen. Daarna volgden vele andere overheden ons voorbeeld. Op dinsdag 24 november 2020 was de online overhandiging van de Amsterdamse petitie aan het ABP. Bestuursvoorzitter Corien Wortmann nam de bijna drieduizend handtekeningen in ontvangst. Kijk de overhandiging hier terug!
Zo’n 170 ABP-deelnemers waren aanwezig, voornamelijk Amsterdamse ambtenaren maar ook van andere organisaties zoals het rijk, politie en onderwijs. Wethouder Duurzaamheid, Marieke van Doorninck, sprak op de bijeenkomst haar waardering uit voor onze actie en riep het ABP ook (weer) op te stoppen met investeren in fossiel.
Waarom deze actie?
Deze actie is een initiatief van een groep bezorgde Amsterdamse ambtenaren. We bouwen allemaal verplicht pensioen op bij ABP. Per pensioendeelnemer werden duizenden euro’s van ons eigen pensioengeld (alles bij elkaar zeker €17,4 miljard) geïnvesteerd in de fossiele industrie. We hadden daar grote moeite mee en riepen als deelnemers ons pensioenfonds ABP op om hiermee te stoppen.
Waarom stoppen met fossiel?
De fossiele industrie is extreem vervuilend. Vervuilde lucht door uitlaatgassen en kolencentrales schaden onze gezondheid. Bovendien vormt de uitstoot van fossiele brandstoffen de kern van de klimaatcrisis. In het wereldwijde Parijsakkoord van 2015 is afgesproken de opwarming van de aarde tot 1,5 en maximaal 2 graden Celsius te beperken. Om deze doelen te halen moeten olie-, kolen- en gasbedrijven hun geplande productie verminderen en stoppen met investeren in nieuwe kolencentrales en nieuwe olie- en gasvelden.
Wat deed het ABP?
Ons pensioenfonds, het ABP, stelt de klimaatdoelen van het Parijsakkoord te onderschrijven. Het belegde tot voor kort echter – namens ons – minstens 17,4 miljard euro in de fossiele industrie. Uit ABP’s jaarverslag van 2021 bleek zelfs dat hun directe beleggingen in fossiel hóger waren dan in 2015. Het pensioenfonds had weliswaar aangekondigd dat het in 2025 zijn investeringen in teerzandolie en kolenmijnen wil hebben afgebouwd, maar het had nieuwe investeringen gedaan in extreem vervuilende kolenbedrijven. Ook bleef het ABP investeren in grote vervuilers als BP, Exxon en Shell.
Financiële risico’s
Behalve met onze gezondheid en het klimaat, nam het ABP hiermee ook grote financiële risico’s. Al jaren dalen de rendementen van de fossiele industrie. Tijdens de coronacrisis kelderde de waarde van ABP’s fossiele investeringen vanaf eind 2019 met 44% (onderzoek april 2020), terwijl niet-fossiele investeringen ‘slechts’ 26% minder waard werden.
Mede door de fossiele investeringen bereikte de dekkingsgraad van het pensioenfonds een historisch laagterecord van 82%. Uit wereldwijd onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen bleek bovendien dat investeringen in fossiele bedrijven niet meer nodig zijn om rendementen – en dus ons pensioen – op peil te houden.
Onze eisen
Het ABP is een van de grootste pensioenfondsen ter wereld. Met een belegd vermogen van ruim 420 miljard euro kan het een enorme rol spelen in de overgang naar een schonere economie. Als deelnemers vroegen wij het ABP dan ook dringend om de investeringen in de fossiele industrie per direct terug te trekken en het vrijgekomen geld (ons geld!) te investeren in duurzame bedrijven.
Wat wilde burgemeester Van der Laan?
In juni 2016 stuurde wijlen burgemeester Eberhard van der Laan namens het College een brandbrief aan het ABP. Hij maakte zich grote zorgen over de fossiele investeringen die ons pensioenfonds deed. Hij schreef toen al over de financiële- en klimaatrisico’s. Lees hier de brief van Van der Laan en het antwoord van ABP.
Antwoord op al je vragen
-
Wie zijn wij?
Wij zijn Lucas, Jet, Anne, Nienke, Laurie, Let en Mark. We werken allemaal bij verschillende directies en stadsdelen van de gemeente Amsterdam en maken ons grote zorgen over de klimaatverandering. We willen kijken wat we naast het gemeentelijk beleid op dit punt nog meer kunnen bijdragen. Omdat we net als jullie niet alleen ambtenaren zijn, maar ook mensen en bewoners van deze mooie en kwetsbare planeet.
-
Hoe zorgen we dat ABP zich aan zijn belofte houdt?
Goede vraag. Eén van ons, Laurie Kos, heeft zich in 2022 verkiesbaar gesteld voor een plaats in het Verantwoordingsorgaan van ABP. Ze heeft zich geprofileerd als een groene kandidaat en is gekozen door de pensioendeelnemers.
Het Verantwoordingsorgaan adviseert het bestuur van ABP vooraf over beleid. En beoordeelt jaarlijks achteraf of het bestuur goed gehandeld heeft. De 48 leden van het Verantwoordingsorgaan vertegenwoordigen de 2,9 miljoen werknemers, werkgevers en gepensioneerden van ABP.
Laurie houdt dus – naast haar werk voor de gemeente Amsterdam – vanaf haar officiële plek in het Verantwoordingsorgaan goed in de gaten of ABP inderdaad de investeringen terugtrekt uit olie, kolen en gas. En of die gaan naar energie-intensieve bedrijven, om hun vraag om fossiele brandstoffen te helpen verminderen.
Ook heeft toenmalig bestuursvoorzitter Corien Wortmann toegezegd dat ABP mee wil lobbyen tegen de miljarden aan belastingvrijstellingen en -verlagingen die de Nederlandse overheid elk jaar geeft aan de fossiele industrie en energie-intensieve industrieën zoals de luchtvaart. Ook hier kan Laurie op toezien.
Zie hier meer uitleg over de werking van het Verantwoordingsorgaan.
-
Wat is er mis met de fossiele industrie?
Het tempo van klimaatverandering met allerlei gezondheids- en milieurisico’s als gevolg is ongekend aan het toenemen. De fossiele industrie heeft de grootste invloed op dit tempo. In het wereldwijde Parijsakkoord van 2015 is afgesproken dat we ons uiterste best doen de opwarming van de aarde tot 1,5 en maximaal 2 graden Celsius te beperken.
Om deze doelen te halen moeten olie-, kolen- en gasbedrijven hun geplande productie zo snel mogelijk afbouwen en stoppen met het bouwen van nieuwe kolencentrales en aanboren van nieuwe olie- en gasvelden. Het is daarom cruciaal dat de financiële stroom die de fossiele industrie in stand houdt gaat stoppen. Het ABP heeft hierin een belangrijk signaal afgegeven, door hun aandeel hierin te stoppen.
-
Divesteren uit de fossiele industrie: kan dat wel?
Investeringen in de fossiele sector veroorzaken niet alleen grote risico’s voor het klimaat en onze maatschappij. Ook financieel gezien is het heel risicovol om te blijven investeren in de fossiele sector. In de coronacrisis hebben de fossiele investeringen van ABP meer in waarde verloren dan de andere investeringen, maar dit is niet iets nieuws.
Sinds 2009 presteren fossiele energiebedrijven slechter op de beurs dan de rest van de markt, en dat verschil zal alleen maar groter worden, omdat de roep om duurzame energie groter wordt. Ook schommelt de koers van fossiele bedrijven veel meer dan die van overige sectoren. Grote investeerders als Black Rock hebben aangekondigd hun fossiele investeringen te verminderen en vele andere pensioenfondsen zijn al aan het divesteren.
Op financiële onzekerheid zit je niet te wachten terwijl je je pensioen opbouwt. Dus zeker in deze tijd waarin pensioenfondsen onder grote druk staan om hun dekkingsgraad gezond te houden is het belangrijk dat we ons geld uit risicovolle fossiele investeringen laten halen.
Wij begrijpen dat je als groot pensioenfonds niet in een keer je fossiele investeringen kan terugtrekken. Daarom doet ABP dit in stappen. ABP wil koploper zijn in de pensioen- en beleggerswereld en heeft daarom aangekondigd de vrijgekomen investeringen te verleggen naar energie-intensieve bedrijven, zoals de glastuinbouw en de staalindustrie. Met groene investeringen kan ABP zulke bedrijven helpen om minder fossiele energie nodig te hebben. Zo neemt de vraag naar olie, kolen en gas vanzelf af. Goed voor de portemonnee én voor het klimaat.
-
Krijg ik nog wel evenveel pensioengeld uitbetaald nu mijn pensioenfonds fossielvrij is?
Ja. Uit onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen blijkt dat pensioenfondsen over de hele wereld de afgelopen veertig jaar even goed presteerden, of ze nu wel of geen fossiele investeringen in hun pakket hadden. Je hoeft dus niet bang te zijn dat je er financieel op achteruit gaat nu je pensioenfonds fossielvrij is.
-
Nu het ABP niet meer investeert in fossiel, dan doet een ander bedrijf dat toch wel? Zolang er vraag is en het legale producten zijn?
Dat klopt. Maar de pensioenfondsen behoren tot de rijkste investeerders van de wereld. Het ABP staat zelfs in de top vijf rijkste pensioenfondsen ter wereld. Nu zij niet meer investeren in fossiel, dan is dat een sterk signaal naar andere investeerders en aan de fossiele bedrijven. Investeren in deze industrie wordt dan ‘not done’, vergelijkbaar met investeren in de tabaksindustrie.
De fossiele industrie heeft grote investeringen nodig om bijvoorbeeld nieuwe kolencentrales te bouwen of naar schaliegas te boren. Die leningen worden duurder als er minder geldschieters zijn. Het wordt dan steeds aantrekkelijker om over te schakelen op investeren in duurzamere energiebronnen.
-
Pensioenfonds? Daar ben ik nu nog niet mee bezig hoor, waarom zou ik daar nu over nadenken?
Je pensioen klinkt misschien als een ver-van-je-bed-show. Toch is het voor iedereen super relevant. Pensioenfondsen beheren jouw geld en moeten hier zorgvuldig mee omgaan, zodat jij later op je oude dag van je pensioen kunt genieten. Per werkweek gaat er drie uur aan loon direct naar je pensioenfonds. En je werkgever verdubbelt dit nog eens. Wanneer een groot deel van dit geld in een industrie wordt gestopt die onze toekomst verwoest, ben je niet verzekerd van een fijne oude dag. Daarom is het voor iedereen belangrijk om hierover na te denken en in actie te komen.
-
Waarom eisen we 100% fossielvrij? Gas is toch heel belangrijk voor de energietransitie?
Gas wordt vaak als noodzakelijke ‘transitiebrandstof’ genoemd voor de verandering naar een duurzamere wereld. Maar klimaatwetenschappers geven aan dat we minder dan tien jaar hebben om te voorkomen dat we een kantelpunt in het klimaatsysteem benaderen, waarna het klimaat onomkeerbaar en steeds sneller gaat opwarmen. Wellicht de grootste uitdaging voor de mensheid ooit is hoe we ervoor kunnen zorgen dat we onder dit kantelpunt blijven.
Hiervoor moeten we zo snel mogelijk naar netto negatieve CO2-uitstoot (waarbij meer CO2 uit de atmosfeer gehaald wordt dan erin komt). Enkele decennia geleden hadden we nog tijd gehad voor ‘transitiebrandstoffen’ zoals gas, maar daar is het nu te laat voor. Om een kantelpunt te voorkomen zullen alle grote industrieën zo snel mogelijk moeten overstappen op fossielvrije alternatieven.
-
Wat als ik ergens anders mijn pensioen heb?
Dan kan je via Go Fossilfree en Eerlijke Pensioenwijzer zien hoe jouw pensioenfonds het doet en contact met hen zoeken. Een aantal deelnemersacties lopen al, zoals in de zorg. Kijk voor deze acties op Groen Pensioen.
-
Waar kan ik verder lezen?
Berichtgeving in de pers en politiek over het besluit van ABP om uit fossiel te stappen:
Reuters.com/business/sustainable-business/dutch-pension-fund-abp-sell-175-bln-fossil-fuel-assets
FinancialTimes.com/Dutch pension giant ABP to dump €15bn in fossil fuel holdings
FD.nl/financiele-markten/pensioenfonds-abp-stapt-uit-fossiele-beleggingen
RTLnieuws.nl/economie/artikel/abp-fossielvrij-gevolgen-pensioen-lager-shell-exxonmobil
NOS.nl/artikel/grootste-pensioenfonds-abp-stopt-met-beleggen-in-olie-en-gasbedrijven
Parool.nl/amsterdam/grootste-pensioenfonds-van-nederland-abp-stopt-met-beleggen-in-fossiele-energie
BinnenlandsBestuur.nl/financien/abp-stopt-versneld-met-fossiele-beleggingen
Lees hieronder meer over dit onderwerp en over onze bronnen:
BothEnds.org/ABP_and_fossil_fuels_report_september_2019.pdf
Barrons.com/articles/rockefeller-brothers-fund-profits-from-divesting-fossil-fuels
TheGuardian.com/business/2020/jan/14/blackrock-says-climate-crisis-will-now-guide-its-investments
C40.org/press_releases/london-new-york-divest
Grist.org/politics/new-york-lost-billions-with-fossil-fuel-investments/
Reuters.com/article/us-usa-energy-stocks-analysis/no-ready-spark-seen-for-lagging-u-s-energy-shares
Voorbeelden van buitenlandse pensioenfondsen die aankondigen te divesteren:
Zweeds pensioenfonds:
Engels pensioenfonds:
TheGuardian.com/environment/2020/mar/24/parliament-pension-fund-cuts-fossil-fuel-investments
Deens pensioenfonds:
SPglobal.com/latest-news/oil/denmarks-mp-pension-to-divest-shares-in-10-leading-oil-majors
Duits pensioenfonds:
Cities-today.com/berlin-bans-fossil-fuel-companies-citys-pension-fund/
Noors Pensioenfonds:
Forbes.com/norway-wealth-fund-to-dump-fossil-fuel-stocks-worth-billions-in-environmental-move